Wij vinden het belangrijk om ouders te informeren. Graag laten wij ook experts aan het woord. Vandaag Peter Cuyvers. Peter is directeur van C6 Concultancy en fellow bij het wetenschappelijk instituut voor het CDA. C6 Consultancy biedt oplossingen voor overheidsinstanties en instellingen die systemen voor gezinsondersteuning beheren. Hij heeft het over de tijdsklem, de moederschapscultuur en het gebrek aan steunvoorzieningen voor werkende ouders.
De korte mars door de instellingen
Voordat we naar de toekomst kijken is het goed om nog even terug te kijken: waarom heeft Nederland in vergelijking met vrijwel alle andere Europese landen zo ongelooflijk weinig steunvoorzieningen voor (werkende) ouders? Het antwoord ligt in de drie ideologische partijgebonden taboes uit de periode van de zuilen: de confessionelen wilden zo weinig mogelijk kinderopvang, want vrouwen moesten thuisblijven, de socialisten wilden zo weinig mogelijk ouderschapsverlof, want vrouwen moesten juist uit huis en de liberalen wilden zo weinig mogelijk kinderbijslag, want ouders moesten de kosten van hun kinderen zelf maar betalen.
Minder taboes
Intussen lijken deze taboes grotendeels geslecht, gaat de politieke discussie over gratis kinderopvang, meer vaderschapsverlof en zelfs, dankzij de invloed van de Christen Unie, over verhoging van de ‘kindgebonden budgetten’. Daar staat overigens nog steeds tegenover dat ouderschap een forse daling van koopkracht met zich meebrengt, intussen omgedoopt van ‘gezinsdal’ naar ‘kinderboete’.
De tijdsklem van werkende ouders
Maar zelfs al zou de politiek nu eensgezind een flinke inhaalslag plegen, dan blijven (werkende) ouders tegen een massieve structurele blokkade aanlopen, een blokkade die ik hier maar even voor het gemak de Tijdsklem noem. Een beter beschrijvende naam zou het werk- en schooltijdenlabyrinth zijn: de totaal niet op elkaar, laat staan op het gezin, afgestemde organisatietijden van kinderopvang, buitenschoolse opvang, lager onderwijs, middelbaar onderwijs en de werktijden van de beide ouders. Met twee of drie kinderen zijn dat vier tot vijf logistiek volstrekt niet met elkaar verbonden tijdstrajecten, die bovendien afhankelijk van allerlei gebeurtenissen, van cultuurprojecten op school tot congressen op het werk, van week tot week kunnen verschillen.
Vast in een ouderwets systeem
Deze tijdsklemmen worden op voor ouders volstrekt niet onderhandelbare wijze vastgelegd door werkgevers en schoolleidingen, en zijn in beide gevallen sterk gebaseerd op historische wortels, die met dezelfde kracht verdedigd worden als de ideologie van de politieke partijen. Zo is de organisatie van arbeidstijden nog steeds gebaseerd op het model van industriële productie, dat vereiste dat alle werknemers zich op dezelfde tijd aan de fabrieks- of kantoorpoort meldden, zodat ze aan de slag konden met de in het gebouw aanwezige machines, lopende banden, in de typekamers, etc. En is de organisatie van het onderwijs nog steeds zgebaseerd op de vereisten van de agrarische samenleving, waarin de school in de middag ophield en de zomervakantie lang was, zodat kinderen hun ouders nog op het land konden helpen.
De Nederlandse moederschapscultuur
Deze beide tijdsystemen zijn intussen volstrekt achterhaald, vaak zelfs heel beperkend in een 24-uurseconomie en gezinnen van tweeverdieners. Maar ze worden met dogmatische bekrompenheid te vuur en te zwaard verdedigd. Veelal met oneigenlijke argumenten, zoals de belasting die kinderen kunnen hebben op een dag. Terwijl om de hoek in België alle kinderen al jaren van 9 tot 5 naar school gaan, en daar desgewenst ook maaltijden kunnen krijgen. Nu weet ik heel goed dat deze vorm van fulltime opvang ook slecht zou passen in de Nederlandse gezinscultuur….maar we moeten ook eerlijk stellen dat die gezinscultuur eigenlijk ook nogal dogmatisch is. Zelfs dubbel: als vrouwen niet (willen) werken zijn ze truttig, als ze dat wel willen zijn ze slechte moeders.
Op weg naar een modern tijdsarrangement
Waar het echter om gaat is dat we de ouders die dat willen – en dat zijn er heel wat – verlossen uit deze tijdsklem(men), dat we ze serieuze opties bieden voor een betere logistieke aansluiting van gezin, school en werk. Oplossingen die paradoxaal dan wel tragisch genoeg door de corona pandemie in het afgelopen jaar plotseling wel mogelijk waren. Massaal mogelijk zelfs, zoals afstandsonderwijs en thuiswerken. Nu is het evident dat deze twee oplossingen, zeker als ze samenkomen, juist voor vergroting van de belasting van ouders zorgen en we blij zullen zijn als ze worden teruggedraaid. Maar als we voor deze ene keer verder kijken dan de neus lang is, bevatten ze wel degelijk de kiemen van een modern tijdsarrangement.
Denken in shifts geeft ruimte
Het is bijvoorbeeld niet denkbaar dat er straks 1000 mensen op dezelfde tijd met een paar liften naar hun werkplek moeten. De oplossing is logisch, shifts met verschillende aankomst- en vertrektijden. Stel nu dat we werkende ouders de eerste optie op de latere shift geven, zodat ze eerst hun kinderen naar opvang of school kunnen brengen. Stel dat de openingstijden van overheden, winkels, etc. serieus verruimd worden, zodat we niet alleen eenvoudiger onze paspoorten op elk moment kunnen afhalen, maar ook in vroegere of latere shifts in restaurants kunnen eten (zoals al jaren gebeurt in hotels). De mogelijkheden zijn legio, en er zijn al zeer boeiende berekeningen van economen die laten zien dat slechts 20%, een dag per week, thuiswerken al een enorme reductie van files zou betekenen. Met als essentie dat dit soort moderne tijdsarrangementen vooral niet massaal ingevoerd moeten worden, maar juist precies op de locaties en momenten dat het ingezet kan worden.
Het nieuwe normaal? Nee, het nieuwe modern
Laat dit dus de inzet zijn zodra we stap voor stap gaan ‘normaliseren’…..stap voor stap ‘moderniseren’ van de tijdsarrangementen voor werkende ouders. Met de politiek nu niet meer in de achterhoede, maar het voortouw nemend in het ontwikkelen van rotondes voor werkende ouders in plaats van stoplichten. En met als doel dat de mars door de instellingen die deze verandering in gang kunnen zetten, niet lang en zwaar, maar kort (en zwaar) zal zijn.
Peter Cuyvers
Stichting Voor Werkende Ouders
We hopen dat we je zo weer geholpen hebben. Wij zijn Stichting Voor Werkende Ouders. Het runnen van een gezin is als het runnen van een bedrijf. Wij denken dat het makkelijker kan. Hierin speelt iedereen een rol, de politiek, de maatschappij, werkgevers, de media en ouders zelf. Wij lobbyen hiervoor. Wij helpen ouders met praktische tips en tools. Wij vertegenwoordigen ruim 15.000 ouders in Nederland. Bijna 600 ouders denken met ons mee in onze denktank. Doe je ook mee?
