De beweging van nul staat voor nul kinderen die niet gewoon prettig thuis opgroeien, dat is de missie van voormalig kinderpsychiater Peter Dijkshoorn in de Staat van het Gezin 2024. ‘Het gaat om radicale hoop voor ouders en kinderen. Zo moeten we af van de angst van ouders om hulp te vragen als ze hun kind mishandelen. Alleen het streven naar nul is daarin wat mij betreft geloofwaardig.’
Wat is de belofte van de beweging van nul?
‘Met een groep professionals zetten we een ambitieuze maatschappelijke beweging op gang die onder andereo.a. moet leiden naar nul uithuisplaatsingen van kinderen en nul bange ouders. Toen we hiermee begonnen, werden mensen nog wel eens boos. Men vond het onrealistisch of zelfs gevaarlijk. Inmiddels snapt bijna iedereen dat de negatieve impact van uithuisplaatsingen zo groot is, dat nul de enige juiste doelstelling is. En dat het niet gaat over morgen, maar over zo snel mogelijk en zo dicht mogelijk bij die nul0 te komen. Als we samen kiezen voor grote, heldere en concrete ambities komen we veel verder dan wanneer we steeds weer zeggen dat we de jeugdhulp nu echt anders gaan doen.’
Hoe zit het dan met de veiligheid van kinderen?
‘Diverse onderzoeken laten zien dat een uithuisplaatsing te vaak niet het antwoord is op de vraag naar meer veiligheid voor kinderen die te maken hebben met fysieke en/of emotionele mishandeling. Het doet te vaak – en zelfs tot in de volgende generatie – juist schade. Wij weten dat mishandeling in elk gezin kan voorkomen en het bovendien heel lastig is er zelfstandig mee te stoppen. De angst voor uithuisplaatsing maakt dat ouders geen hulp durven zoeken en dat dan veel ellende achter gesloten deuren doorgaat. Het belangrijkste is dus dat ouders dat wel durven vragen. En dat doen ze alleen als we als samenleving de existentiële angst eraf halen dat ze hun kinderen kwijtraken en er met elkaar zijn om te begrijpen en te helpen.’
Op welke manier helpt de doelstelling van nul dit te doorbreken?
‘Mijn visie op nul is ontstaan toen ik als directeur met de collega’s van onze GGZ-organisatie besloot dat we niet meer gingen separeren. Door de doelstelling op nul te zetten, zette iedereen al snel stappen extra. Het doel was helder, dus steeds weer was de vraag: wat kunnen we nog meer verzinnen om een volgende escalatie anders op te lossen? En daardoor lukte het, in vier4 jaar. Deze ervaring opende mijn ogen als het gaat om de impact van nul.’
De angst voor uithuisplaatsing maakt dat ouders geen hulp durven zoeken.
Op welke manier levert ‘nul bange ouders’ nu al iets op?
‘Natuurlijk zou je willen dat een dergelijke visie en ambitieuze doelstelling direct landelijk wordt overgenomen, maar dat gebeurt nog niet. Wij richten ons dus op gemeenten die onze visie delen. We werken daar samen met de wethouder, zorgprofessionals, het onderwijs en bijvoorbeeld ook zakelijke netwerkclubs. Juist door iedereen te betrekken komt er een kracht los die echte verandering mogelijk maakt. Inmiddels zijn er in de gemeente Steenwijkerland twee gezinnen die zelf om hulp hebben gevraagd, omdat ze thuis mishandelden. Maar twee, kan je dan zeggen. Tegelijkertijd: al decennia zijn het er nul, dus twee is fantastisch en hoopvol bewijs dat het werkt. Inmiddels doen we dit in 5 gemeenten.’
Waarom is de samenwerking met andere partijen rondom het kind zo belangrijk?
‘Grote doelen bereiken we alleen samen en in samenhang. Huisvesting, inkomensbeleid, benutten van de beste kennis in jeugdzorg, kinderen niet uit onderwijs stoten, ze zijn allemaal van belang. Voor veel kinderen in de gesloten jeugdzorg geldt dat ze ooit ergens van school zijn gestuurd vanwege moeilijk gedrag. Als we gaan voor uiteindelijk nul kinderen die niet gewoon prettig thuis opgroeien, moeten we niet alleen gaan voor nul uithuisplaatsingen en nul bange ouders, maar ook voor nul schorsingen in het onderwijs. Zo zetten we met elkaar steeds volgende stappen die recht doen aan het kind.’
Wat is vanuit de beweging van nul uw visie op gezinsbeleid?
‘Waar het wat mij betreft om gaat, is dat we als samenleving en als professionals om ouders en kinderen heen minder oordelen en meer steun, zorg en hulp bieden. Zo ontmoette ik onlangs een moeder die zelf mishandeld was als kind. Haar eigen ervaring maakte dat ze bij een vriendje van haar zoon vergelijkbaar gedrag herkende. Ze besloot aan te bellen bij zijn moeder en zei niet: Waar ben jij mee bezig? Maar: Ik herken iets, kan ik je helpen? Niet oordelen betekent ook dat je als samenleving niet zegt: er mag nooit een klap vallen. Het uitgangspunt moet zijn: wat kunnen wij als samenleving doen om ervoor te zorgen dat het niet nog een keer gebeurt.’
Hoe haalbaar is deze visie, denkt u?
‘Als een kind vijftig jaar geleden kanker kreeg, ging het kind dood. Oncologen hebben de samenwerking met elkaar en met anderen opgezocht, zijn telkens blijven zoeken naar betere behandelingen en inmiddels overleeft tachtig procent van alle kinderen de ziekte kanker. En een enkele dokter wordt zelfs activist tegen de tabaksmaffia. Dat is wat een heldere doelstelling en samenwerking kan doen. Dus ja, we moeten verdragen dat dingen niet overnight zijn opgelost en dat we soms in spanning zullen zitten. Tegelijkertijd geloof ik door mijn ervaring met de separaties en de geschiedenis van de kinderoncologie ten diepste dat het kan.’
Stichting Voor Werkende Ouders
Het runnen van een gezin is als het runnen van een bedrijf. Wij denken dat het makkelijker kan. Hierin speelt iedereen een rol, de politiek, de maatschappij, werkgevers, de media en ouders zelf. Wij lobbyen hiervoor. Wij vertegenwoordigen ruim 15.000 ouders in Nederland. Daarnaast helpen we ouders met simpele tips en tools op Wat Ouders Willen Weten en TijdBaas. Ruim 900 ouders denken met ons mee in onze denktank.
