Samen met BV Familie hebben wij onderstaande brief naar de vaste Kamercommissie Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van de Tweede Kamer gestuurd ten behoeve van hun begrotingsdebat. We hebben ondermeer geschreven over het lerarentekort, zomervakanties en de werk-zorg verdeling voor ouders.
Bussum, 4 november 2019
Betreft: Ouders aan het woord: ’Mag ik dan minister-president zijn?’
Geachte Kamerleden,
Graag stellen wij ons aan u voor. Wij zijn de BV Familie, de Nederlandse gezinsbond. Gezinnen komen steeds vaker en steeds meer voor knelpunten te staan. Het aantal vechtscheidingen stijgt, net als de burnout percentages. Steeds meer kinderen groeien op in armoede of worden naar huis gestuurd omdat het geld in de jeugdzorg op is. Het is slechts een kleine greep uit de grote uitdagingen waar gezinnen voor staan. Het systeem en de structuur rondom gezinnen biedt geen of afdoende ondersteuning meer en voldoet niet meer aan de eisen van de huidige tijd. Echter wordt de stem van ouders nauwelijks gehoord. Ouders staan niet op het Malieveld, want ze houden thuis en op het werk de ballen hoog. BV Familie is de belangenorganisatie van ouders voor ouders die onder het motto ‘omdat het écht makkelijker kan’ zich inzet voor alle families in Nederland.
Graag laten wij de stem van ouders vandaag aan u horen en ook zien in cijfers omdat u deze week vergadert over de begroting van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. We dragen graag 3 punten aan.
Zonder leraar, geen onderwijs, ons eerste punt
Het is het onderwerp van gesprek aan de keukentafel, op het schoolplein en bij de werkgever aan tafel: de leraar is ziek, de kinderen kunnen morgen niet naar school. De impact is groot. Er moet opvang worden geregeld of vrij worden genomen van het werk. Ouders spreken zich uit: Bijna 80% van de ouders vindt het zeer vervelend dat door een groot tekort aan leerkrachten hun kinderen steeds vaker naar huis worden gestuurd.
Ouders roepen daarom de politiek op dit maatschappelijke probleem nu op te lossen, zo blijkt uit de peiling. “Los het op!” En “De politiek is nu aan zet!” En “Kinderen hebben gewoon recht op onderwijs. De overheid neemt zijn verantwoordelijkheid niet.” Het begrip bij ouders voor leraren is ondanks de zoveelste staking én vrije dag die moet worden opgenomen onverminderd groot; ouders staan zij aan zij met de leerkrachten. “Staken is de enige manier om de maatschappij te laten weten dat de problemen echt heel groot zijn.” Het geeft aan dat ouders geen boeren of bouwvakkers zijn en niet snel op de barricades gaan staan.
De recent gekozen oplossing van Minister Slob om ouders zelf voor te klas te zetten, stuit bij ouders op onbegrip, blijkt uit onze peiling. Maar liefst 77% van de 647 respondenten vindt het onacceptabel. Daarvoor zijn de problemen simpelweg veel te structureel.
‘Blijkbaar zijn onze kinderen geen toprioriteit als we ze zo als speelbal gebruiken. Als we accepteren dat we een klas met 30 kinderen overlaten aan een ouder zonder bevoegdheid. Mag ik dan een dag minister-president zijn? Dan zou ik het wel weten.’
Juffen die twee dagen werken vragen om één dag meer voor de klas te gaan staan, vinden ouders een veel meer voor de hand liggende oplossing. Dat is beter voor de continuïteit voor kinderen, beter voor hun taalontwikkeling en prestaties op school en theoretisch gezien een simpele oplossing voor de tekorten. Maar dan moet dat uiteraard wel lonen door een eerlijk salaris. Een ouder uit de peiling: “Ik ben van mening dat de problemen te maken hebben met de parttime cultuur in Nederland. Kinderen gaan echter wel 5 dagen naar school. Is dit nog wel haalbaar?”
Ouders zijn duidelijk: Los het op! De gevolgen laten zich al merken in onder andere lagere cito-scores. Daarmee ligt de toekomst van ons land in uw handen. De opleiding van onze kinderen is de basis van ons land, onze economie en onze positie in de wereld. Hoe belangrijk vindt u dit? En kunt u dit dan ook uitleggen aan onze kinderen? Wij inmiddels niet meer namelijk.
Ruim 100 jaar later, ons tweede punt
In de leerplichtwet van 1900 is opgenomen dat er maximaal 6 weken verlof toegestaan was ‘ten behoeve van werkzaamheden in of voor bedrijven van landbouw, tuinbouw, boschbouw, veehouderij of veenderij’, beter bekend als landbouwverlof’. Graag richten wij ons tot u anno 2019 om dit landbouwverlof onder de loep te nemen. Afgelopen zomer hebben wij een peiling onder onze achterban gedaan. Ouders spreken zich hierin duidelijk uit: 55% van de ouders van de 647 die reageerden op de peiling geeft aan dat de uitdaging van 6 weken zomervakantie te groot is ofwel voor hun kinderen of voor henzelf. De zomervakantie is aan een update toe.
‘Een schooljaar heeft 12 weken vakantie en nog 5 studiedagen, dat zijn 65 vakantiedagen, met enkel onze eigen vakantiedagen krijgen we die niet opgevuld. Ik vind mijn kinderen nog te jong (5&7jr) om ze met totale vreemden op een kamp te laten gaan. Dus het is elke vakantie puzzelen.’
‘Mijn partner en ik kunnen allebei geen zes weken vrij nemen. De kinderen gaan een paar dagen naar de BSO en een paar dagen bij de opa’s en oma’s logeren. Ook gaan we nog een aantal weken op vakantie. De kinderen missen zo structuur en het voelt soms alsof ze van hot naar her gesleept worden. Vooral voor de jongste van 4 is dit onrustig.’
De maatschappelijke impact van de lange zomervakanties is groot. Uit verschillende onderzoeken, zoals een meta-analyse van de Nationale Denktank, blijkt het grootste probleem te liggen in de onderwijsachterstand die vooral juist die groepen treffen die het leren het hardste nodig hebben, gezinnen met een lager sociaal-economische status. Lange zomervakanties vergroten het gat tussen kansarm en kansrijk. Ook werkgevers kampen met bezettingsproblemen in de zomervakantie, bijvoorbeeld in de wijkzorg, waar alle medewerkers in de zomer op vakantie gaan en de kwaliteit niet gegarandeerd kan worden. De maatschappelijke impact van de zomervakantie zien we verder ook terug (positief en negatief) op andere gebieden, zoals in de horeca (personeelsproblematiek, leegstand in het laagseizoen), op de weg (beduidend minder tot geen files), Schiphol (wachtrijen en inzet marechaussee).
65% Van de respondenten ziet graag dat de zomervakantie wordt terug gebracht naar 4 weken en 2 weken strippenkaart die ouders gedurende het jaar kunnen inzetten in overleg met de school.
‘De tijden zijn veranderd. Het zou fijn zijn als we flexibel met de schooltijden om zouden kunnen gaan. Meer spreiding en minder werkdruk. Het systeem moet echt veranderen.’
‘Wij hebben geen opa’s en oma’ s die bij kunnen springen. Vakantie is heel leuk maar 5 weken zou voor ons beter te combineren zijn met werk. Zeker om dat de periode voor de vakantie ook al vaak rommelig verloopt. In het voorjaar is het een gatenkaas van vrije dagen. Liever een weekje dan de versnippering met Hemelvaart, Pinksteren en studiedagen.’
Wij roepen daarom op om de schoolvakanties op de politieke agenda te zetten en de maatschappelijke discussie te starten over de toekomst van werk en zorg in Nederland. Het systeem past niet meer bij de maatschappij van nu. Het vraagt om verandering, zodat we een systeem kunnen maken dat past bij de eisen van kinderen, werkende ouders, docenten en werkgevers van nu en die van de toekomst. Graag gaan wij met u in gesprek om de stem van ouders over te brengen en gezamenlijk te kijken wat we kunnen doen om dit te bereiken.
Het zevenkoppig monster, ons laatste punt
Een grote uitdaging blijft voor ouders de werk – zorgcombinatie. Hoe regel je het zo dat je kan werken en ervoor je kinderen of eigen ouders kan zijn? Het is een belangrijk gespreksonderwerp aan elke keukentafel, een werkelijke puzzel elke dag weer. Emancipatie is dan ook meer dan vrouwen aan het werk krijgen. Het vraagt een bredere blik, een blik ver over die van het ministerie heen. Een simpel voorbeeld: Bij OCW wordt er gewerkt aan vrouwen meer uren aan het werk krijgen voor hun eigen financiële zelfstandigheid. Aan de overkant van de straat bij SZW maakt de kinderopvangtoeslag dit mogelijk. Behalve als je juist meer wilt werken, want dan krijg je minder toeslag en wordt meer werken helemaal niet beloond. Hoe kan het dat twee ministeries in hun afzonderlijk beleid elkaar tegenwerken? Wat ontbreekt is een brede blik op gezinnen. Waar lopen ze tegenaan? Wat hebben ze nodig?
Ouders aan het woord:
‘Mijn elfjarige gaat niet meer naar de BSO, maar hoe doe ik dat dan met mijn werk in de vakantie? Ik kan hem ook nog niet alleen laten. Zeker niet als ze op de middelbare school 9 weken zomervakantie hebben.’
‘Ik wil graag aan de slag vanuit de bijstand. Met mijn nieuwe werkgever hebben we gekeken hoeveel ik zou verdienen, maar ik ga er zelfs op achteruit. Waarom zou ik dan gaan werken en financieel onafhankelijk zijn?’
‘Laatst kreeg ik nog de vraag: Hoeveel ga je werken als je bent bevallen? Mijn antwoord van vier dagen viel echt verkeerd.’
‘Mijn werkgever verwacht mij om 8.30 op kantoor, maar dan gaan de schooldeuren ook open.Vertel mij maar eens hoe ik dat moet doen!’
Het zijn dit soort voorbeelden die rechtstreeks invloed hebben op ouders en hun keuze om meer of überhaupt te werken. Wij constateren een zevenkoppig monster welke niet met 1 simpele ingreep opgelost kan worden. Het vraagt om samenwerking over de ministeries heen, om een brede blik op gezinnen, om een gezinsbeleid inclusief generatietoets. Wij pleiten daarom voor een onderzoek naar wat gezinnen nodig hebben. Hoe kunnen wij het zevenkoppig monster het hoofd bieden en ervoor zorgen dat het tekort aan personeel onder ander in het onderwijs wordt aangepakt?
Wij laten u achter met de opmerking van een negenjarig meisje in een gesprek met haar vader: ‘Papa, Als ik de baas zou zijn, dan zou ik het wel weten. Ik zou juf Kim zoveel betalen dat ze elke dag wel wil werken. Dan heb ik elke dag de leukste juf van de wereld!’
Met vriendelijke groet,
Renate Tromp en Marjet Winsemius
Initiatiefnemers BV Familie
